Tokkummaa jechuun maal jechudha?

Tokkummaa jechuun maal jechudha?

Waa’een tokkumma yeroo baay’e ni dubbatama, garu hojiitti hin hiikamu maaliif?

Sababiwwan gurguddoo akka kanaa gadiitti kaasuuf ni yaala:-
1. Hiika tokkummaa sirritti beeku dhabuu
2. Faayidaa tokkummaa hubachu dhabuu
3. Qaamotiin tokkummaa ijaaru barbaadan hundee isaani wal-hubachu dhabuu
4. Qaamotiin tokkummaa ijaaruu barbaadan fedhii qofa qabaachu fi dandeetti dhabuu
5. Qaamotiin tokkummaa ijaaru barbaadan Obsa fi wal-danda’u dhabuu
6. Qaamotiin tokkummaa ijaaruu barbaadan wal-amanu dhabuu
7. Dhiibbaa fi tooftalee qaama alaa irra irratti gageeffamu fi kkf

1) Hiikaa tokkummaa sirritti beeku dhabuu

Tokkummaa haala baay’een ibsuuf yoo danda’ame iyyuu ani yaada kiyyaa gabaabinaan ibsuuf haala kanaa gadiitin qoodeen ibsuuf ni yaala.
1.1 Tokkumma namoota dhunfaa
1.2 Tokkummaa garee
1.3 Tokkummaa Sabaa
1.4 Tokkummaa Biyyaa

1.2 Tokkummaa garee

* Namootni dhunfaa fedhii fi dandeettii adda addaa qaban faayidaa dhuunfaa isaaniitiif carraqiin mataa iaani qofa galma isaan barbaadan kan isaan hin geesifne yoo ta’ee namoota biro wajjin galma waliini baafachuun tokkummaa garee uummachuun waliin tarkaanfachu danda’u.
* Galmi gareen tokko baafachu danda’u gamoota namootni dhuunfaan qaban hunda hin hammatu.Galmoota namootni dhuunfaan qaban keessa galmoota hanga xiqqoo ta’ani fi yeroo gabaaba ta’an qofa ta’u danda’a.Kanaafi tokkumman garee yeroo baay’ee diigamu kan danda’uuf
* Fakeenya-Waliin hojjechuu (Shariika daldalaa dhaabbatani waliin daldaluu,Waliin oomishu, waliin waldaa adda addaa dhaabbachu) kkf

1.3 Tokkummaa Sabaa

Tokkumman sabaa tokkummaa namoota dhunfaa fi tokkummaa garee kan of-keessatti hammatu yoo ta’e iyyuu tokkummaan sabaa kan adda isa godhu qabxilee baay’ee kaasuuf ni yaala.

1ffaa:- Tokkummaan sabaa- bu’urri isaa fi hundeen isaa tokkodha. Fakeenyaaf- Hundeen saba Oromo abbaa tokko irra uumame, Innis nama Oromo jedhamu irra madda jechudha.

2ffaa:- Tokkumman sabaa -Sirna bulchinsa mataa isa ni qaba. Fakeenyaaf -Oromon Sirna bulchinsa Gadaa ni qaba.

3ffaa:- Tokkummaan sabaa -Afaan ittiin waliif galu Afaan tokko ni qaba.
– Fakeenyaaf Oromon Kaaba hanga kibbatti fi Bahaa hanga Lixatti Afaan Oromotin waliif ni galaa.
– Loqodaan xiqqoo garagarummaa qabaachuun hundee tokkummaa oromo diiguu hin danda’u.
– Garaagarumman loqodaa Baayina uummataa fi balina qubsumaa irra uumamuu danda’a.
– Garaagarummaan loqodaa xixiqoo jira kun immo miidha osoo hin taane faayidaa gudda akka qabu raga bahama jira.
– Fakeenya gabaaba kaasuuf-Yeroo aadaan sirbaa Oromiyaa mara irra tartiiba tartiibaan waltajjitti yoo dhiyaatan Televishini jalaa hin deemin nama jechisiisa.
– Loqodni adda addaa yeroo afaan Oromotin dhiyaatan akka Nadhii Dammaa ni mi’awaa male hin quufamu.
– Kuni immo Saba oromo qofa biratti osoo hin taane sabootaa fi sablamoota Itoophiaa keessa jirani fi Namoota Biyya alaa hunda hawwataa jira.
– Kun fuula dura irratti hojjetamnaan tuuristoota harkisuun Oromiyaaf galii guddaa akka galchuu danda’u abdii gudda ni qaba.

Walimagalatti “ Hidda malee xannachi hin dhiigu “ akkuma jedhame Oromoon amantaa adda addaa yoo hordofe iyyu wal-male fira bira hin qabu.

* Amantaan kan dhuunfaa fi kan rabbi wajjiniiti
* Oromummaan kan saba Oromoo hunda wal-wajjiniiti.
* Oromumman kan eenyummaa fi kan kabajaati
* Oromumman wabii aadaa, afaan, amantaa, Qabeenya fi Bilisummaan ittin mirkana’udha
* Oromumman mallatto eenyumma addunyaan hundi ittiin nu beeku qabanidha

 Faayidaa tokkummaa sirritti hubachun barbaachisadha  

– Qaamotiin tokkummaa ijaaru barbaadan hundee isaani wal-hubachu barbaachisa

 – Qaamotiin tokkummaa ijaaruu barbaadan fedhii fi dandeetti horachu qaban

– Qaamotiin tokkummaa ijaaru barbaadan Obsa fi wal-danda’u qaban
– Qaamotiin tokkummaa ijaaruu barbaadan wal-amanu qaban
– Dhiibbaa fi tooftalee qaama alaa irra irratti gageeffamu waliiwajjin ofirra ittisu
– Kutannoo qabaachu
– Wal-jaallachu
– Wal-deeggaruu
– Wal-marii’achu
– Dhaamsi kun hundinu Oromof akka ta’e beeku qabdan 

Barri Bara Tokkummaa Nuuf Haata’u