Qabsoo fakkeessummaa fi dadammaqiinsa sobaatiin (false conscioiusness) Oromoo bilisoomsun ni ulfaata

Qabsoo fakkeessummaa fi dadammaqiinsa sobaatiin (false conscioiusness) Oromoo bilisoomsun ni ulfaata

                                                                                              By Kebede Desissa

Qabsoo fakkeessummaa fi dadammaqiinsa sobaatiin (false conscioiusness) Oromoo bilisoomsun ni ulfaata. Qabsoon dhugaan gatii nama gaafata. Kutannoo barbaada. Waan danda’an gochuu irraa eegalee hanga lubbuutti gatii kaffaluu nama gaafata. Oromoonni hedduun gatii kana kaffalaniiru. Kabajamuu mirga Oromoof jecha lubbuu itti dhabaniiru, hidhamanii irraanfatamaniiru, qaama itti hir’ataniiru, maatiin itti diigameera, itti hiyyoomaniiru. Waan kana garuu baay’ina Oromoon qabu waliin wal bira qabee yoon ilaalu nama meeqatu gatii akkasii kaffaluuf qophaa’aadha jedhee yoon tilmaamu abdii osoo hin taane yaaddoo natti naqa. Namni irra guddeessi fakkeessuu waan jaalatu natti fakkaata. Yoo waan gatii nama baasiftu ta’e itti mul’ate “si hin dhageenye” jedhee kan darbu heddu. Yoo waan gaaga’ama fi wareegama nama gaafatu ta’e lakkoofsi ni xiqqaata. Bakka lallaaftuu barbaaddanna, (nama hundatu akkasi jechaa garuu hin jiru. ). (Kana keessaa yeroo dhiyoo asitti nu baasaa kan jiru galanni kan Qeerroo haa ta’u). Qeerroon hojjechuu malee hedduu hin odeessu, qarshii mitii lubbuu isaafuu hin waakkatu.

Mee waanin gubbaatti kaasef fakkeenyota muraasan kaasa. Bara darbe Oromoo heddu rasaasa mootummaatin lubbuun of biraa dhabneerra. Warra lubbuun dhabaman deebisuu hin dandeenyu. Wanti lama garuu ni danda’ama ture: gumaa isaanii baasuu, maatii isaanii waliin dhaabachuu ni dandeenya ture. Kan qaamni hir’atee hojjetee jirachuu dadhabe manni haa lakka’u. Ani kanin ija kootin arge mucaa dargaggeessa miilli isaa akka malee miidhamee fayyuu dadhabee waan ittiin yaalamu dhabee Ambo keessa deemee kadhatu argeera. Hanna irratti miti, Oromoodhafi. Kan biraa, Oromoon mana hidhaa Mootummaa Federaalaa keessa jiru %80 oli. %90 ol immoo hidhamaa siyaasati. Isaan kana keessaa namni harki guddaan nama waa isaaf godhu mitii nama qaaman dhaqee gaafatu akka hin qabne warruma achi turanii bahan gaafadhaa. Isaan kanaaf Oromoon miiliyoonni 40/50’ni nuti jennu maal gochaa jira? Waan godhuuf dhabemoo kutannoo dhabe? Waggaa lamaan dura Dr Mararaan Yunivesiitii Finfinnee irraa arii’ame. Mindaan isaa dhaabbate. Mana keessa jiraatu keessaa baafame. Namni kun mana ofiif qabu qabsoo Oromootif gurguree oolche. Namoonni Muraasni “Oromoon walakkaan yoo qashii tokko tokko walitti darbate mana heddu binnaaf" jedhanii sochii eegalan. Namni hedduun kanaaf jecha wal baqachuu eegale (lubbuu kaffaluu miti, qarshiidha). Yaadichi osoo hin milkaa'in hafe. Bara darbe Ayyaana Irreechaa irratti lubbuu namoota dhibbaan lakaawamaniitu sirna nama nyaataa kanaan dhume. Maatii jara kanaa meeqa keenyatu quba qaba. Isaan kana keessaa waan garaa nama nyaatu, nama Obboo Dajanee jedhaman kan Sandaafadhaa haadhafi mucayyoo durbaa gaaf tokko dhaban akka dafqaan bulaa ta’an karaa VOA nutti himanii turan. Warra du’e hin galchinu, Ob/ Dajanee namni yaadannu hoo jirraa?

Har’a kana oggantoonni Paartii Oromoo mana hidhaa jiru. Maatiin isaanii nyaatanii, dhuganii, daara dhabanii meeqa keenyatu quba qaba? Of haa gaafannu. Wayyaaneen hiikuu didde, Oromoon hiiksisuu hin dandeenye, humna hiiksisuu dhabe waan ta’eef. Waan isaaniif gochuu dandeenyu keessaa immoo maatii isaanii bira maallaqaan dhaabachuu ture. Kana gochaa jirraa?

Garuu gadi baanee jechoota mimmiidhagoo garaa nama nyaatan dubbachuutti namni hedduun jabaadha. Gatii guddaa nama hin baasisukaa! Dubbachuun barbaachisaa miti jechaa hin jiru. Dubbachuun qofaa isaatti qabsoo fakkeessati (pretentious struggle). Waan tokko yeroo meeqa irra deddeebinee yoo dubbannu maalif? Hangam fayyada? Eessan nu gaha? Galma keenyaa? Jennee of gaafachuu dadhabnee jechootuma fiffilannee haasa’aa yoo feenemmoo arrabsaa oolla yoo ta’e beekumsa ykn dammaqiinsa sobaati (false consciousness).

Walumaa galatti, namni gahee isaa bahe/hu hin jiru jechuu koo miti. Namni hundi waan tokko hin hojjetus, garuu namni baay'een waan gochuu danda'u hin hojjenneedha. Waan lallaaftuutti cicha. Waan hojjechuu qabu irratti ajandaa hin baafatu, kan namni baasef irratti goota ta'a jechaan jira.

Ulfaadhaa!!